«ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΠΙΝΟΖΑ»: Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ!

Μελετώντας έναν... φιλοσοφικό προβληματισμό αιώνων, μέσα από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ίρβιν Γιάλομ

Του ΠΑΝΟΥ ΡΑΜΑΝΤΑΝΗ

Οι «πνευματικές διαδρομές» δύο εκ διαμέτρου αντίθετων προσωπικοτήτων, μέσα από την «ματιά» του Ίρβιν Γιάλομ... Από την μία η ασκητική και επαναστατική ζωή ενός από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους όλων των εποχών, Σπινόζα! Στην αντίπερα όχθη ένας καταθλιπτικός τυχοδιώκτης, ο «φιλόσοφος» του Ναζισμού όπως του άρεσε να τον αποκαλούν... Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ.

Ποιος όμως ήταν ο φιλόσοφος Σπινόζα; Αποσυνάγωγος από ολόκληρη την Εβραϊκή κοινότητα του Άμστερνταμ, αλλά και από την οικογένεια του, ο Σπινόζα «περπατά» τους δρόμους της φιλοσοφίας με ιδιαίτερη τόλμη και «Ηθική», δημιουργώντας παράλληλα «νέες διαδρομές σκέψεις», πάνω στις οποίες, «πάτησαν» τα μεγαλύτερα πνεύματα της σύγχρονης Ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, όπως ο Γκαίτε, ο Χέγγελ, ο Σοπενάουερ κ.α.

Ο ίδιος ο Γιάλομ, στον πρόλογο του βιβλίου του, γράφει για τον Σπινόζα: « ...ήδη από τον 17ο αιώνα προέβλεψε τον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας, το δημοκρατικό κράτος απαλλαγμένο από την σκιά του φεουδαρχισμού, την γέννηση της φυσική επιστήμης και έστρωσε τον δρόμο για τον Διαφωτισμό...»

Πως όμως αυτή η ριζοσπαστική σκέψη του 17ου αιώνα «συναντάται» με έναν αλλόφρον και επικίνδυνο Ναζιστή, τον Ρόζενμπεργκ! Στην ουσία ο... «φιλόσοφος του Ναζισμού» αδυνατεί να κατανοήσει πως ο μεγάλος Γκαίτε επηρεάστηκε τόσο πολύ από έναν... Εβραίο, έστω και αποσυνάγωγο. Έτσι ο Ναζιστής Ρόζενμπεργκ «αρχίζει» να νιώθει μια... -ακατανόητη για το ίδιο- έλξη προς τον Σπινόζα...

«Το πρόβλημα Σπινόζα», δεν είναι ένα απλό φιλοσοφικό μυθιστόρημα... Πέρα από τις φιλοσοφικές αναζητήσεις τον ηρώων του «γνωστοποιεί» και αρκετά ιστορικά στοιχεία! Ειδικά μέσα από την... «πολιτική ζωή» του Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, φανερώνονται οι Αντισημιτικές και Αντιαριστερές σκέψεις μια ολόκληρης τάξης (τραπεζιτών, βιομηχάνων, μεγαλοεμπόρων, εφοπλιστών κ.α.) και όχι απλά μια ομάδας «ηλιθίων» ρατσιστών!

Στο πρόβλημα Σπινόζα, η γραφή του Γιάλομ... «παραμένει» κοφτή και γεμάτη, ενώ η πλοκή δεν καλύπτει τις όποιες φιλοσοφικές και ψυχαναλυτικές του αναζητήσεις! Στην ουσία ο συγγραφέας προσπαθεί να... «μυήσει» κατά κάποιον τρόπο τους αναγνώστες του, στο έργο του Σπινόζα! Παράλληλα προσπαθεί να «καταδείξει» πως αναπτύχθηκε ο αντισημιτισμός στο μυαλό των ναζιστών.

Έχουμε να κάνουμε δηλαδή με μια... «εξαιρετικά έξυπνη» παράθεση «πολιτικών και φιλοσοφικών» ιστορικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στον 17ο και στον 20ο αιώνα!

Ποιος είναι ο Ίρβιν Γιάλομ;

O Irvin D. Yalom (1931-) είναι ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ.

Μαθητής και συνεργάτης του Rollo May, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους, εν ζωή, εκπροσώπους της υπαρξιακής σχολής στην ψυχιατρική και είναι συγγραφέας του εγκυρότερου και πληρέστερου εγχειρίδιου υπαρξιακής ψυχοθεραπείας ("Existential Psychotherapy").

Το πρώτο του βιβλίο, "Theory and Practice of Group Psychotherapy", έχει μεταφραστεί σε 14 γλώσσες και αποτελεί βασικό διδακτικό εγχειρίδιο σε πολλές σχολές ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας. Ο Yalom έχει γράψει πολλά ακόμη επιστημονικά βιβλία και άρθρα. Το λογοτεχνικό του έργο αρχίζει όψιμα και περιλαμβάνει δύο συλλογές διηγημάτων ("Love's Executioner" και "Momma and the Meaning of Life") και τρία μυθιστορήματα ("When Nietzsche Wept", "Lying on the Couch" και "The Schopenhauer Cure"), που όλα έχουν γίνει μπεστ-σέλλερ σε πολλές χώρες.

Όλα του τα λογοτεχνικά βιβλία αποτελούν ιστορίες ψυχοθεραπείας και ο ίδιος τα θεωρεί προέκταση του διδακτικού του έργου, το οποίο, όπως λέει, βρίθει ούτως ή άλλως ιστοριών και διηγήσεων.

Στις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του: "Όταν έκλαψε ο Νίτσε", "Στο ντιβάνι" και "Η θεραπεία του Σοπενάουερ" (μυθιστορήματα), "Ο δήμιος του έρωτα" και "Η μάνα και το νόημα της ζωής" (διηγήματα), "Θρησκεία και ψυχιατρική", "Το δώρο της ψυχοθεραπείας", "Στον κήπο του Επίκουρου - Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου", "Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας και Ενδονοσοκομειακή ομαδική ψυχοθεραπεία" (δοκίμια και μελέτες), "Κάθε μέρα λίγο πιο κοντά - Μια ψυχοθεραπεία ειπωμένη δυό φορές" (με την Ginny Elkin), "Θα φωνάξω την αστυνομία" που συνέγραψε με τον R.L.Berger (αφήγημα).

Στοιχεία του βιβλίου

Τίτλος: Το πρόβλημα Σπινόζα

Συγγραφέας: Ίρβιν Γιάλομ

Εκδόσεις: Άγρα, 2011

Μετάφραση: Ευαγγελία Ανδριτσάνου

iskra.gr