Ο Κώστας Αξελός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924 και πέθανε πέρυσι στις 4 Φεβρουαρίου 2010 σε ηλικία 86 ετών. Διδάχτηκε από μικρός Γαλλικά και Γερμανικά, ενώ η εφηβεία του φωτίστηκε από κείμενα των Ηράκλειτου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Εμπεδοκλή, Μαρξ, Νίτσε, Ντοστογιέφσκι και ποιητών όπως ο Ρεμπώ, ο Ρίλκε και άλλοι.►Σε ηλικία 17 ετών εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση υποστηρίζοντας ότι « ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε ».Το 1944 στα Δεκεμβριανά, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε. Το 1946 εγκατέλειψε τις γραμμές του Κ.Κ.Ε. Τέλη του 1945 επιβιβάστηκε στο θρυλικό πλοίο «Ματαρόα» μαζί με τον Κ. Καστοριάδη, την Μ. Κρανάκη, τον Ν. Σβορώνο και άλλους με προορισμό το Παρίσι. Λίγο μετά την αναχώρησή του καταδικαζόταν ερήμην σε θάνατο.
 |
| Πασίγνωστη η διένεξή του με τον Σαρτρ, τον οποίο εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη. Ο Σαρτρ με τη σειρά του τον κατηγορούσε επειδή είχε εγκαταλείψει τον κομμουνισμό. |
►Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου και δίδαξε (1962-1973). Φύσει και θέσει αντισυμβατικός, δεν πήρε ποτέ θέση καθηγητή στη Σορβόννη, γιατί όπως έλεγε ο ίδιος “ το πανεπιστήμιο δεν είναι ο χώρος της ριζικής σκέψης”.
ΕΙΠΕ : «Ο σημερινός κόσμος όταν εκφράζεται πολιτικά θα έπρεπε να αποκλείει όλες τις δικτατορικές μορφές λαικού είτε θρησκευτικού τύπου, και τις ολιγαρχίες – γιατί ό,τι ονομάζουμε σήμερα δημοκρατίες είναι ένα σύνολο από ολιγαρχίες».
«Οι Έλληνες θα έπρεπε να σκεφτούν την Ελλάδα πολύ βαθύτερα, να τη ζήσουν βαθύτερα και να μην αρκούνται στο κύλισμα της ζωής»
Στις 14-04-09 ο Κ. Αξελός παραχώρησε μια συνέντευξη στο Γιώργο Δουατζή στο περιοδικό «Κ» της εφημερίδας Καθημερινή:
“Τα μεγάλα ερωτήματα έχουν απαντηθεί από δεκάδες μεγάλους και παραμένουν αναπάντητα. Στη φιλοσοφία η έννοια της απάντησης σε ένα ερώτημα είναι μια αδόκιμη σκέψη. Το γιατί υπάρχει ο κόσμος έχει ποτέ αποδειχτεί;’’
λέει ο Κ. Αξελός.
- H συνεχής αυτοαναίρεση της αλήθειας αναζωογονεί ή σκοτώνει το φιλόσοφο;
Μιλάω πάντα για στοχαστές και όχι για φιλοσόφους. Και η αλήθεια είναι μια πάρα πολύ προβληματική έννοια. Βλέπω την αλήθεια σαν κυρίαρχη μορφή μιας περιπλάνησης…
-Τέλος των ιδεολογιών;
Οι ιδεολογίες γενικευόμενες πεθαίνουν. Μετά από αυτές, μια μέση απατηλή νοοτροπία θα κυριαρχήσει για πολύ.
-Με ποια χαρακτηριστικά;Λίγο φιλελεύθερα, λίγο σοσιαλιστικά, λίγο χριστιανικά, λίγο εβραικά, λίγο προλεταριακά, λίγο αστικά, λίγο από τις φιλοσοφίες, αλλά , χωρίς αυτό να είναι σκέψη. Κάνει τους ανθρώπους να νομίζουν ότι σκέπτονται.
- Μπορεί ο άνθρωπος να προχωρήσει έτσι;
Η τεχνική προχώρησε με γιγαντιαία βήματα. Ο άνθρωπος, όμως, αμφιβάλλω πολύ.
- Θα μπορούσατε να διαβλέψετε στον αυριανό κόσμο;
Ο αυριανός κόσμος, ο βιομηχανικός, μαζικός, μηδενιστικός, ηλεκτρονικός και τεχνικοποιημένος πολιτισμός, θα τεχνικοποιήσει ακόμα και τη φαντασία…
-Επικυρίαρχη η τεχνική;
Σήμερα φαίνεται ότι είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Υπάρχει έως και μια τεχνική των φαντασιώσεων. Ο κινηματογράφος, η ίδια μας η ζωή είναι μια μορφή τεχνικής. Είναι σαν αυτό που ακούω από τους φοιτητές, να λένε ‘έκανα έρωτα’, χρησιμοποιώντας τη λέξη ‘κάνω’ σαν να έκαναν ένα σκαμνί ως μαραγκοί…
- Το έργο σας είναι διαποτισμένο από την ποίηση.
Αναμφισβήτητα. Πέρα από την ποίηση του ανθρώπου με τη λυρική έννοια, υπάρχει η ποιητικότητα του κόσμου που είναι πιο δυνατή. Και η ανθρώπινη ποίηση είναι ένα ανταύγασμά της. Με ενδιαφέρει η ποίηση που ξεφεύγει από όλα τα όρια και φτάνει σε ένα ύπατο σημείο όπου συντρίβεται, συντρίβοντας και τον ποιητή της.
-Τι είναι ο θεός;
Η πορεία του κόσμου η ίδια έκανε να φανεί ένας θεός. Λέω συχνά ότι ο θεός είναι μια μορφή και μια μάσκα του κόσμου.- Τι κρατά ζωντανή τη σκέψη σας;
Η αναζήτηση στη ζωή και στη σκέψη, της σύγκλισής τους και η αδυναμία της απόλυτης συνέπειας.
-Είναι ποιοτικό κριτήριο για σας η συνέπεια ζωής και έργου σε έναν στοχαστή;
Θα έπρεπε να είναι. Αλλά βλέπουμε ότι μεγάλοι, τεράστιοι φιλόσοφοι σαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη είχαν την κουταμάρα να νομίζουν ότι οι δούλοι ήταν φύσει δούλοι. Κοντύτερα σε μας βρίσκεται ο Χάιντεγκερ και η τόσο ύποπτη σχέση του για ένα διάστημα με το ναζισμό. Η συνέπεια είναι μια απαίτηση την οποία βρίσκω πιο πολύ στους μεγάλους ποιητές σαν τον Χέλντερλιν και τον Ρεμπώ.
- Κάποιες στιγμές δε νιώσατε ναρκισσισμό, ματαιοδοξία…
Τα θεωρώ ευτελή, αλλά αναγκαία. Συγκροτούν κι αυτά την ολότητα και κανείς δε μπορεί
να βγει από την Ιστορία με καθαρά χέρια. Αν θέλει να κρατήσει τα χέρια του εντελώς καθαρά, δεν θα έχει χέρια. Ο άνθρωπος παίρνει μέρος σε αυτή την απογύμνωση, δεν είναι ποτέ έξω από ό,τι γίνεται.
- Γιατί εκδίδετε βιβλία;
Νομίζω πως τα βιβλία είναι εκείνα που μου επιβάλλονται.
- Αν τα αφήνατε ως χειρόγραφα στο συρτάρι σας;
Ο άνθρωπος δεν είναι απομονωμένο ον. Δεν είναι ανεξάρτητος, είναι στοιχείο του κόσμου. Κάθε πράγμα θέλει να λεχθεί, να φανεί. Και η μετριότητα και η βλακεία. Και γιαυτό έχουν κι αυτά το χώρο τους.- Λέτε «να μοχθήσουμε να σώσουμε το όνειρο, αφού δεν μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε…»
Όλοι κινούμεθα και από διάχυτα όνειρα. Τα όνειρα είναι τα ανοίγματα της ζωής μας. Έχουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα από τα όνειρά μας.
- Η μη πραγματοποίησή τους…
Ίσως κάποτε καταλάβουμε ότι το «πραγματοποιώ» σημαίνει συγχρόνως και συντρίβομαι.
- Τι είναι ο έρωτας;
Η αναζήτηση που έγκειται στη συνάντηση και στη μη συνάντηση με τον άλλον.
- Τι είναι για σας το θηλυκό;
Το ήμισυ του κόσμου. Κάτι πάρα πολύ κυρίαρχο, όχι σε επίπεδο διάκρισης φύλων, άντρας-γυναίκα. Είναι σαν δυο δυνάμεις στον κόσμο. Η σχέση με το θηλυκό είναι ένα από τα σημεία συνάντησης, των ανθρώπων μεταξύ τους και με τον κόσμο, και μαζί απομάκρυνσης. Δεν μπορεί ποτέ να πραγματοποιηθεί η απόλυτη συνάντηση αρσενικού και θηλυκού.
- Έπαιξε ρόλο το θηλυκό στη ζωή και το έργο σας;
Πάρα πολύ. Αλλά δεν ξέρω πολύ καλά πού και πώς.
- Φοβάστε το θάνατο;Δεν υπάρχει για μένα ο φόβος του θανάτου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θέλω να πεθάνω αύριο. Ο θάνατος είναι ο καλύτερος φίλος και ο χειρότερος εχθρός, γιατί βάζει τέρμα στην περιπέτεια που λέγεται ζωή. Αλλά είναι αυτός που δίνει νόημα στο κάθε πράγμα.
- Οι περισσότεροι φοβούνται.
Ο άνθρωπος φοβάται τη ζωή περισσότερο από το θάνατο. Τη ζωή που οδηγεί προς το τέλος νομίζω ότι φοβούνται οι άνθρωποι.
- Μεγαλύτερος φόβος σας;
Το στέγνωμα της ψυχής και της σκέψης.
- Από πού να πιαστεί ο σύγχρονος άνθρωπος για να υπάρξει;
Να πιαστεί δε μπορεί από πουθενά Του είναι ίσως δυνατόν να ανοιχτεί στο αποσπασματικό Όλον.
- Με τι όπλα;
Χωρίς όπλα. Και χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα. Το άνοιγμα δεν είναι κάτι το μυστηριώδες. Ας πάρουμε μια παρέα στην παραλία. Οι μεν φωτογραφίζουν τους δε. Θέλουν να τους οικειοποιηθούν, να τους αρχειοθετήσουν. Οι άλλοι φωτογραφίζουν τη θάλασσα. Θέλουν να την ακινητοποιήσουν. Οι άλλοι λένε, τι ωραία που είναι, δες, δες τι ωραία που χτυπάει το κύμα. Όλα αυτά είναι μορφές ακινητοποίησης του χρόνου, του χώρου κι όχι άνοιγμα στο χωροχρόνο. Άνοιγμα είναι να έκαναν μπάνιο, να χαίρονταν, να ζούσαν χωρίς αυτό το δες, δες…
- Η σύγχρονη Ελλάδα;
Είναι ένα πρόβλημα. Ούτε Ανατολή, ούτε Δύση, ούτε Ευρώπη, ούτε Ασία. Βαδίζει προς την αναζήτηση μιας ενότητας την οποία δε βρίσκει εύκολα. Δεξιά και Αριστερά είναι φθαρμένες και δεν αναδύεται ένας δρόμος.
- Είναι εφικτή η Δημοκρατία;
Η Δημοκρατία μένει ουτοπική, δεν έχει πουθενά τόπο να πραγματοποιηθεί. Το ίδιο της το νόημα μας ξεφεύγει.
- Τι σας έχει δώσει η Ελλάδα;
Μια ζωική ορμή. Την επαφή με τα στοιχεία της, τη θάλασσα, τον αέρα, τη γη, τη φωτιά.
- Τι θα λέγατε σε έναν έφηβο;
Να κρατήσει, όσο γίνεται, έναν παλμό και στη λεγόμενη ώριμη ηλικία.
Επιμέλεια: Συντακτική Ομάδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου