Ο κύκλος των κυνηγημένων φιλοσόφων...

«Αφού διαλύθηκαν τα σύννεφα της θλίψης, είδα τον ουρανό και ξαναβρήκα τον εαυτό μου, για να γνωρίσω την όψη του γιατρού μου (σ.σ. γιατρός του ήταν η φιλοσοφία). Μόλις έστρεψα σε αυτήν τα μάτια μου και στύλωσα σε αυτήν το βλέμμα μου, βλέπω την τροφό μου, που στο σπίτι της σύχναζα από νέος, τη Φιλοσοφία. «Και γιατί», είπα «εσύ σ`αυτή τη μοναξιά της εξορίας μου, δασκάλα όλων των αρετών, ήρθες κατεβαίνοντας από την ουράνια πύλη; Ή για να βασανίζεσαι κι εσύ μαζί μου, ένοχη εξαιτίας συκοφαντών;» «Τάχα», είπε εκείνη, «εσένα, μαθητή μου, θα σε εγκατέλειπα και το φορτίο που σήκωσες εσύ εξαιτίας του φθόνου προς το όνομά μου δε θα μοιραζόμουν μαζί σου, συμμέτοχος στον κόπο σου; Κι όμως δεν ήταν όσιο για τη φιλοσοφία ν` αφήσει ασυντρόφευτη την πορεία του αθώου. Θα φοβόμουν δηλαδή μήπως κατηγορηθώ και θα τρόμαζα λες και μου συνέβη κάτι καινούργιο; Γιατί, τώρα, για πρώτη φορά νομίζεις ότι η σοφία παρασύρεται σε κινδύνους από ανθρώπους φαύλου ήθους; Μήπως και στους αρχαίους, πριν από την εποχή του Πλάτωνά μου, καιρούς δεν αγωνιστήκαμε με την αναίδεια της μωρίας και, όσο ζούσε, ο δάσκαλός του ο Σωκράτης δεν κέρδισε τη νίκη του άδικου θανάτου με τη συμπαράστασή μου…;»

Βοήθιος, 6 ΙΙΙ, λ. Παραμυθία της φιλοσοφίας, εισαγωγή- μετάφραση-σχόλια

Αντώνης Σακελλαρίου, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1997

Ζακ-Λουί Νταβίντ, Ο Θάνατος του Σωκράτη, 1787,

Αρκετοί φιλόσοφοι έχουν βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα εξαιτίας της φιλοσοφικής τους σκέψης και των αντιλήψεών τους για τα πολιτικά, θρησκευτικά και όχι μόνο τεκταινόμενα. Αυτό συμβαίνει, γιατί η κριτική σκέψη με την οποία αντιμετωπίζονται οι παγιωμένες πεποιθήσεις κλονίζει το κύρος των θεσμών και των αξιών, ενώ αντίθετα θέτει υπό αμφισβήτηση όλα τα καθιερωμένα.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Καταδικάστηκε για αθεία, αλλά παρά την προτροπή των φίλων του να αποδράσει, εκείνος έμεινε στην Αθήνα και ήπιε το κώνειο.

ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ: Τα συγγράματά του κάηκαν στην Αγορά της αρχαίας Αθήνας,

ΠΛΑΤΩΝΑΣ: Κατά τα ταξίδια του στην Κ. Ιταλία και Σικελία φυλακίστηκε και στη συνέχεια κινδύνευσε να πουληθεί ως δούλος.

ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Αν και τα κίνητρα ήταν πολιτικά, οι ίδιοι καταδικάστηκαν για αθεία. Ωστόσο κατάφεραν να αποδράσουν.

ΜΠΕΡΤΡΑΝΤ ΡΑΣΕΛ: Λόγω της αντίρρησής του στη συμμετοχή της χώρας του στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο φυλακίστηκε.

ΚΑΝΤ: Απαγορεύτηκε το βιβλίο του περί θρησκείας.

ΡΟΥΣΣΩ: Έζησε κυνηγημένος. 

ΤΣΟΜΣΚΥ: Χλευάστηκε από όλες τις ιδεολογικές παρατάξεις γιατί καταδίκασε και καταδικάζει την αμερικανική πολιτική.

ΤΖΟΡΝΤΑΝΟ ΜΠΡΟΥΝΟ: Κρίθηκε από την Ιερή Εξέταση ως αιρετικός και κάηκε στην πυρά.  

ΒΟΛΤΑΙΡΟΣ:  Αφορίστηκε από την Καθολική Εκκλησία, έπεσε στη δυσμένεια των ισχυρών της χώρας του και τελικά φυλακίστηκε στη Βαστίλη.

ΜΠΑΡΟΥΧ ΣΠΙΝΟΖΑ:

Η θρησκευτική κοινότητα της εβραικής συναγωγής τον αφόρισε για τις ιδέες του περί ανεξιθρησκίας και τον απομάκρυνε από τους κόλπους της.

Η Βαστίλη

Ο θάνατος του Μπρούνο

 «…Η ζωή του στο Άμστερνταμ γινόταν δύσκολη. Ύστερα ίσως από μια απόπειρα δολοφονίας από έναν φανατικό, πηγαίνει στο Λέιντεν, για να συνεχίσει τις σπουδές φιλοσοφίας…Λέγεται ότι ο Σπινόζα φύλαγε το παλτό του που είχε σκιστεί από τη μαχαιριά για να μη λησμονεί πως η σκέψη δεν είναι πάντα αρεστή στους ανθρώπους. Συμβαίνει ένας φιλόσοφος να καταλήγει σε δίκη, είναι σπανιότερο να ξεκινά με αφορισμό και απόπειρα δολοφονίας…Το 1665 αρχίζει τη Θεολογικοπολιτική πραγματεία , ένα από τα κύρια ερωτήματα της οποίας είναι: Γιατί ο λαός είναι τόσο βαθιά ανορθολογικός; Γιατί καμαρώνει για τη σκλαβιά του; Γιατί οι άνθρωποι μάχονται για τη σκλαβιά τους, θαρρείς και είναι η ελευθερία τους; Γιατί είναι τόσο δύσκολο όχι μόνο να κατακτήσουμε την ελευθερία, αλλά και να την αντέξουμε; Γιατί μια θρησκεία που κηρύσσεται υπέρ της αγάπης και της χαράς εμπνέει τον πόλεμο, τη μη ανοχή, την κακοβουλία, το μίσος, τη λύπη και τις τύψεις; […] λίγα βιβλία προκάλεσαν τόσα αναθέματα, τόσους προπηλακισμούς, τόσες κατάρες…

Ζ. Ντελέζ, Σπινόζα: Πρακτική φιλοσοφία του, μτφρ. Κική Καψαμπέλη, Επιμ. Γεράσιμου Βώκου- Παναγιώτη Πούλου, εκδ. Νήσος, 1998, σ. 13-14, 17-21