"Φιλοκαλούμεν τε γάρ μετ' ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας..."

"Φιλοκαλούμεν τε γάρ μετ' ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας..."
Αγαπάμε το ωραίο με λιτότητα και φιλοσοφούμε χωρίς να γινόμαστε μαλθακοί. Η ενασχόληση με τη φιλοσοφία δε μας κάνει θεωρητικούς ανθρώπους και δεν μας απομακρύνει από την πρακτική δράση, λέει ο Θουκυδίδης δια στόματος Περικλή.
Έτσι με το παρόν ιστολόγιο και εμείς, οι μαθητές της Β τάξης του 4ου Λυκείου Χαλκίδας είμαστε ενεργοί, προβληματιζόμαστε για ό,τι συμβαίνει γύρω μας και αποδεικνύουμε ότι η φιλοσοφία οδηγεί στη σκέψη και στη δράση.
Μας κάνει να αναρωτιόμαστε για ό,τι συμβαίνει γύρω μας και να μην αποδεχόμαστε τίποτα ως δεδομένο και "φυσικό". "Φιλοσοφία θα πει να βρίσκεσαι καθ’ οδόν...", θα πει να αναζητάς καινούριους δρόμους, να είσαι πνεύμα ανήσυχο και αιρετικό, γιατί μόνο τότε δικαιώνεις την ανθρώπινή σου υπόσταση και μπορείς να λέγεσαι "έλλογο ον". Στόχος μας είναι να καταθέσουμε τις σκέψεις μας παίρνοντας ερεθίσματα από τη φιλοσοφία, η οποία ως ιδιαίτερος κώδικας σκέψης και επικοινωνίας μπορεί να μετατρέψει το στοχασμό σε δημιουργία, τον προβληματισμό σε θέση, την απορία σε γνώση.

Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2011

ΣΟΦΙΣΤΕΣ

Πριν μιλήσουμε για την ιστορική και κοινωνική εξέλιξη της αρχαίας σοφιστικής, καλό είναι να αποσαφηνίσουμε τους όρους «σοφιστής» ότι οι σημασίες τους καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα εννοιών και οι μαρτυρίες φτάνουν έως τον 7ο αι. π.Χ. (Ησίοδος). Συνοπτικά στην ελληνική φιλοσοφική και πολιτιστική παράδοση σοφιστές χαρακτηρίζονται ποιητές (συμπεριλαμβάνονται ο Όμηρος και ο Ησίοδος), μουσικοί και ραψωδοί, μάντεις και προφήτες, οι εφτά σοφοί, άλλοι σοφοί και διάσημοι άντρες, πολλοί προσωκρατικοί φιλόσοφοι, διάφοροι εφευρέτες ή επινοητές πρακτικών δεξιοτήτων κ.λπ.

Ο όρος σοφιστής

O Πρωταγόρας στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα (316d-317b) αναφέρει ότι σοφιστής είναι αυτός που γνωρίζει σοφά πράγματα (των σοφών επιστήμονα). Μεταχειρίζεται βέβαια τον όρο με τη σύγχρονη με αυτόν σημασία του, εννοώντας τον ειδικό σε κάποια τέχνη, τον επαγγελματία δάσκαλο.

Ήδη στον Ησίοδο (Έργα, 649) βρίσκουμε τη μετοχή σεσοφισμένος. Είναι βέβαια του ρήματος σοφίζομαι, που σημαίνει έχω γνώση, εμπειρία, είμαι κάτοχος κάποιας σοφίας. Από τα κείμενα του 5ου αι. π.Χ. έχουμε περισσότερες μαρτυρίες για τη χρήση του όρου. O όρος σοφιστής ως παράγωγο του σοφίζομαι και με τη θετική του σημασία μάς παραπέμπει στη γνώση που αποκτά ο άνθρωπος από την τριβή με τα πράγματα, αλλά συγχρόνως δηλώνει και την έμφυτη ικανότητα του να βρίσκει λύσεις και να δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα. Στον Ηρόδοτο ο Πυθαγόρας ονομάζεται σοφιστής και μάλιστα μεγάλος. O Σόλωνας και όλοι οι επτά σοφοί ονομάζονται σοφισταί. Με αυτή την έννοια, δηλαδή του σοφού, του γνώστη ή του ειδικού σε κάποιον τομέα της ζωής ή σε ένα είδος τέχνης, όπως, π.χ., στην ποίηση, χρησιμοποιεί τη λέξη «σοφιστής» και ο Πίνδαρος.

Οι σοφιστές και η Αθήνα

Το 443 π.Χ. ή λίγο νωρίτερα έρχεται στην Αθήνα ο Πρωταγόρας, ο αρχηγέτης της σοφιστικής. Ωστόσο και από άλλα κέντρα του μητροπολιτικού και από τα πέρατα του υπερπόντιου ελληνισμού καταφτάνουν στην Αθήνα οι εκπρόσωποι μιας νέας τέχνης, της πολιτικής (και της ρητορικής), φορείς νέας νοοτροπίας και νέων αναλήψεων. O ίδιος ο Πλάτωνας λέει ότι υπήρχαν στην Αθήνα σοφιστές και πριν από τον Πρωταγόρα (Μένων, 92a).

Όταν φτάνουν οι σοφιστές στην Αθήνα, η πόλη αυτή έχει ήδη μια πνευματική παράδοση, κυρίως με την ανάπτυξη του δράματος, της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής. Τότε φαίνεται ότι η γλώσσα σχηματίζει και τον όρο «σοφιστική τέχνη», δηλαδή η τέχνη του σοφιστή. Στον Πρωταγόρα (316d) του Πλάτωνα γίνεται πρώτη φορά αναφορά αυτού του όρου, του οποίου εισηγητής και θαρραλέος εκφραστής είναι ο Πρωταγόρας και με τον οποίο εννοεί τη διδασκαλία εξειδικευμένης γνώσης, όπως, π.χ., πολιτική τέχνη, με πρακτικό αντίκρισμα, την οποία, όπως λέει στη συνέχεια, επαγγέλλεται (319a).

Το β’ μισό του 5ου αι. π.Χ. χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες ανακατατάξεις αξιών και εννοιών, την κατάρρευση παλιών ειδώλων, τις μεταλλάξεις των αρχαίων θεσμών και τις βαθιές κοινωνικές αλλαγές.

H είσοδος των σοφιστών στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Αθήνας θα σήμανα την αρχή μιας νέας εποχής και ενός νέου ήθους. Εξάλλου πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο στη φιλοσοφική ιστορία των Ελλήνων: Κλείνει ο κύκλος των ερωτημάτων για τη φύση και τον κόσμο και ανοίγει ο δρόμος για τον άνθρωπο και τα κοινωνικά του προβλήματα.

H φιλοσοφική σκέψη αναπροσανατολίζεται και διανοίγονται νέες προοπτικές. Ακριβώς αυτή την περίοδο το όνομα σοφιστής φορτίζεται με αρνητική σημασία. Αρχικά χρησιμοποιείται σχεδόν ειρωνικά, όπως στον Αισχύλο, που ονομάζει τον Προμηθέα σοφιστή.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Ο Πλάτωνας αντίθετος με τους σοφιστές

Μια γενιά αργότερα, από τους πρώτους κιόλας διάλογους του ο Πλάτωνας παρουσιάζεται ως ο κατεξοχήν ιδεολογικός αντίπαλος των σοφιστών. H δική του πολεμική θα προσδώσει στους σοφιστές και σε ολόκληρο το κίνημα της σοφιστικής την αρνητική σημασία. Έτσι, μετά τον Πλάτωνα «σοφιστής» σημαίνει το μικρολόγο διαστροφέα λέξεων και νοημάτων, το συστηματικά εριστικό και κάπηλο της γνώσης, όπως ακριβώς τους παρουσιάζει στους διάλογους του ο Πλάτωνας. H αδιαλλαξία του φαίνεται στο έργο του Σοφιστής, όπου απαριθμεί έξι συνολικά λόγους για να αποτιμήσει αρνητικά την παιδεία που παρέχουν οι σοφιστές. Έτσι, επηρέασε τον κύκλο του και τους μαθητές του και κληροδότησε στους μεταγενέστερους τη χειρότερη εντύπωση για τους σοφιστές και τη διδασκαλία τους.

Για τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και πρώτα από όλους βέβαια για το Σωκράτη, η εμπορία της φιλοσοφίας είναι αδιανόητη, αλλά φαίνεται ότι δεν συγχωρούν τους σοφιστές γενικά για την εμπορία της γνώσης. Ωστόσο, ο Πλάτωνας δεν μένει σε αυτό, αλλά βλέπει την απάτη στους σοφιστές που υπόσχονται να διδάξουν στους νέους κάτι που οι ίδιοι δεν ξέρουν ή που δεν διδάσκεται, κατά τη γνώμη του (π.χ., την αρετή, την πολιτική τέχνη, τη σοφία κ.λπ.).

Μεγάλο χάσμα χωρίζει τους σοφιστές από το Σωκράτη και τον Πλάτωνα, καθώς έχουν διαφορετικό πνευματικό προσανατολισμό. Έτσι, ενώ πολλές φορές μιλούν την ίδια γλώσσα, εννοούν διαφορετικά πράγματα: Οι σοφιστές στρέφουν το στοχασμό και τη διανοητική τους ικανότητα στην ικανοποίηση πρακτικών και κοινωνικών αιτημάτων, ενώ ο Πλάτωνας στην ουσία του Είναι και στην εξερεύνηση των προβλημάτων του ανθρώπου γενικά από τη θεωρητική σκοπιά.

Στα μεταγενέστερα χρόνια, κυρίως στην αυτοκρατορική εποχή, όταν εμφανίζεται η λεγόμενη «δεύτερη σοφιστική», οι λέξεις σοφιστής και σοφιστική επανακτούν τη θετική τους σημασία, αλλά μόνο για μια ομάδα ρητόρων και διανοητών, που εκπροσωπούν το κίνημα της ψευδο-σοφιστικής του 2ου και 3ου αι. μ.Χ. Ωστόσο, η λέξη συνεχίζει να κρατά το αρνητικό φορτίο που της κληροδότησε η πλατωνική (και αριστοτελική) φιλοσοφία. Κατά το 18ο αιώνα και στις αρχές του 19ου θεωρούσαν τους σοφιστές αγύρτες. H πνευματική τους εντιμότητα αμφισβητήθηκε και οι θεωρίες τους κατηγορήθηκαν ότι συνέβαλαν στη χαλάρωση των ηθών της αρχαίας Ελλάδας.

Νεώτερες μελέτες

Νεότεροι μελετητές υποστήριζαν ότι δεν ήταν φιλόσοφοι. Ακόμη και αν κάποιοι αναγνώριζαν ένα φιλοσοφικό ενδιαφέρον σε ορισμένες ιδιαίτερες θεωρίες που αποδίδονταν σε συγκεκριμένους συγγραφείς, δεν μπορούσαν να τους χαρακτηρίσουν φιλόσοφους αλλά μόνο ανεξάρτητους δασκάλους και συγγραφείς. H αρνητική σημασία θα συνοδεύει τους σοφιστές και τη σοφιστική μέχρι τα νεότερα χρόνια και συγκεκριμένα μέχρι τις αρχές του 19ου αι., όταν ο Hegel (1770-1831) αποκατέστησε το όνομα τους και τους είδε ως φορείς ενός πνεύματος ανανεωτικού στην Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας.

O Hegel ήταν ένας από τους πρώτους που επανεισήγαγαν τους σοφιστές στην ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας. Αυτό το έκανε μέσα στο πλαίσιο της δικής του διαλεκτικής, όπου κάθε θέση έχει και την αντίθεση της, και έτσι θεώρησε τους σοφιστές ως εκπροσώπους της αντίθεσης στη θέση των προσωκρατικών φιλοσόφων. Γι’ αυτόν οι σοφιστές ήταν υποκειμενικοί ιδεαλιστές που υποστήριζαν ότι πραγματικότητα είναι μόνο ο νους και το περιεχόμενο του και έτσι η φιλοσοφία προχωρούσε στρέφοντας την προσοχή της στο υποκειμενικό στοιχείο της γνώσης.

Κατά πόσον κάποιοι σοφιστές είναι όντως ιδεαλιστές μπορεί να αμφισβητηθεί. Ωστόσο, είναι εντελώς ξεκάθαρο ότι στράφηκαν κυρίως στον άνθρωπο και στην ανθρώπινη κοινωνία, στις σχέσεις των λέξεων με τα πράγματα, σε ζητήματα σχετικά με τη θεωρία της γνώσης και στη σημασία του παρατηρητή και του υποκειμενικού στοιχείου για την ορθή κατανόηση της πραγματικότητας.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

H Αθήνα των σοφιστών

H Αθήνα ενσάρκωνε την πιο καθαρή έκφραση αυτού του κόσμου, γι* αυτό και έγινε γρήγορα το κέντρο των νέων πνευματικών κατακτήσεων των Ελλήνων.

To γεγονός ότι εκείνη την περίοδο συγκεντρώθηκαν εκεί τόσοι στοχαστές και καλλιτέχνες είναι πραγματικά αξιοπρόσεκτο φαινόμενο. Και ήταν φυσικό η Αθήνα να προσελκύσει εκείνους που η δράση τους δικαιωνόταν από τον καινούργιο ρόλο που αναλάμβαναν οι πολίτες.

Οι σοφιστές που δίδασκαν πώς να διακριθεί κανείς με το λόγο έβρισκαν στην Αθήνα προνομιακό χώρο για τη δράση τους. Οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις έγιναν το 460 π.Χ., τότε που ο Περικλής πήρε την εξουσία στα χέρια του, ένας καλλιεργημένος αριστοκράτης που του άρεσε να τον περιβάλλουν προικισμένοι άνθρωποι, τους οποίους προστάτευε. Όλα τότε αποτελούσαν επινόηση και ανακάλυψη και αναμφίβολα, όπως το σημείωσαν και οι συγγραφείς της εποχής, ο ρόλος της ηγεμονίας και του στόλου ήταν καθοριστικός σε αυτές τις εξελίξεις.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε το ίδιο το φιλελεύθερο πνεύμα που έδινε τη δυνατότητα να επισκεφθούν ή να εγκατασταθούν στην Αθήνα, αν το ήθελαν, όλοι αυτοί οι διαπρεπείς άντρες του ελληνικού κόσμου.

Επομένως, η επιτυχία των σοφιστών συνδέεται στενά με τη δημοκρατική ανάπτυξη της Αθήνας, και αυτός ο σύνδεσμος μαζί με τις άλλες περιστάσεις εξηγεί την ενθουσιώδη υποδοχή που εισέπραξαν το β’ μισό του 5ου αιώνα στην Αθήνα. Κάτω από το φως των ελεύθερων θεσμών το πνεύμα πήγε πιο πέρα από το δρόμο που άνοιξαν οι Ίωνες φυσικοί.

Εκείνοι αφαίρεσαν το μύθο από τα φυσικά φαινόμενα, οι νέοι διαφωτιστές ξεγύμνωσαν από το μυστήριο τους κοινωνικούς θεσμούς, την ίδια την ανθρώπινη διανόηση και τα δημιουργήματα της, τη θρησκεία, το δίκαιο, τη γλώσσα, τα έθιμα.

Οι σοφιστές, που ήρθαν από τις αποικίες, αποτελούν τα γνησιότερα παιδιά της δημοκρατίας. Με την πλατιά και δυναμική ζύμωση που τη λέμε σοφιστική, το γνήσιο ελληνικό αντίκρισμα, το δημοκρατικό και ορθολογικό, φτάνει στην πρώτη του τελείωση.

Οι σοφιστές βεβαιώνουν ότι όλα είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα και όχι θεϊκές αποκαλύψεις. Όλα τα πράγματα καθορίζονται από τον άνθρωπο. Έτσι, ο κόσμος από θεοκεντρικός γίνεται ανθρωποκεντρικός. H κοινωνική μεταμόρφωση, που είχε ως συνέπεια τη διανοητική και που η πιο χειροπιαστή έκφραση της είναι η ιωνική φυσική και ακόμη εντονότερα η σοφιστική, ήταν βαθύτατα επαναστατική γιατί κλόνιζε το μεγαλοκτηματικό και ολιγαρχικό θεμέλιο της πολιτείας, με αποτέλεσμα να προκαλέσει παθιασμένη αντίδραση. Σπς δημοκρατικές περιφέρειες, ακόμα και στην Αθήνα, η αριστοκρατία είχε παραμεριστεί, παρέμενε όμως ως νοσογόνο σύμπλεγμα στο βάθος της πολιτείας, που έκρυβε πάντα απρόοπτα.

Ανατροπή ιδεών μετ’ αμοιβής

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για την πολύχρονη επίδραση που άσκησαν οι σοφιστές στους συγγραφείς του 5ου και του 4ου αιώνα.

H διδασκαλία της ρητορικής και της φιλοσοφίας σφραγίστηκε μια για πάντα από πς ιδέες και τις συζητήσεις τους. Αλλά τι καινούργιο και αξιοθαύμαστο πρόσφεραν;

Γιατί ασκούσαν τόση γοητεία; Τι δίδασκαν; Ποτέ δεν είχε δει κανείς δασκάλους να διδάσκουν όπως αυτοί. Μέχρι τότε η εκπαίδευση της Αθήνας ήταν η εκπαίδευση μιας αριστοκρατικής πόλης, όπου οι αρετές μεταδίδονταν με την κληρονομικότητα και το παράδειγμα. Οι σοφιστές έφερναν μια εκπαίδευση νοητική που θα επέτρεπε στον καθένα να ξεχώρισει μέσα στην πόλη, φτάνει να μπορούσε να πληρώσει. Ήταν τόσο βέβαιοι για την αποτελεσματικότητα των μαθημάτων τους που ζητούσαν χρήματα για να διδάξουν, γεγονός που τότε αποτέλεσε ένα μικρό σκάνδαλο. Ως αρχή η πληρωμένη διδασκαλία φαινόταν παράξενη.

Οι αμοιβές τους ήταν πολύ υψηλές. O Σωκράτης μιλά για ένα μάθηματάκι του Πρόδικου, που κόσπζε μια δραχμή, αλλά επισημαίνει και σημαντικότερα μαθήματα που κόστιζαν 50 δραχμές, ποσό τεράστιο αν σκεφτεί κανείς όπ η ημερήσια αποζημίωση των πολιτών που υπηρετούσαν ως δικαστές ήταν μόνο δύο και αργότερα τρεις οβολοί, δηλαδή μισή δραχμή.

Τι ακριβώς ήθελαν να κάνουν οι σοφιστές;

Κατ’ αρχάς ήθελαν να διδάξουν πώς να μιλά κανείς δημόσια, πώς να υπερασπίζεται τις ιδέες του στην εκκλησία του δήμου ή στο δικαστήριο. Πρώτος στόχος η διδασκαλία της ρητορικής. Σε μια εποχή όπου όλα εξαρπόνταν από το λαό και ο λαός εξαρτιόταν από τον προφορικό λόγο ήταν ουσιαστικό να ξέρει κανείς να προβάλει επιχειρήματα, να συμβουλεύσει τους συμπολίτες του στο πεδίο της πολιτικής.

Έτσι εξηγούνται οι αποκλίσεις που παρουσιάζονται στους ορισμούς: ο Γοργίας να αυτοπροσδιορίζεται στον Πλάτωνα ως διδάσκαλος της ρητορικής και ο Πρωταγόρας ως διδάσκαλος της πολιτικής.

Επίσης η επιθυμία για γνώση οδηγούσε τους διδασκάλους της εποχής στην καταγραφή και την ταξινόμηση πλήθους δεδομένων σε διάφορα πεδία. Έτσι, πλάι στα ρητορικά και πολιτικά συγγράμματα συναντάμε τίτλους για την πάλη (Πρωταγόρας), την ονοματολογία (Γοργίας), για τα εθνικά ονόματα και τους ολυμπιονίκες (Ιππίας), για τα όνειρα (Αντιφώντας), για τα πολιτεύματα (Κριτίας).

H δράση των σοφιστών ξεπερνούσε τη ρητορική τους διδασκαλία φτάνοντας ακόμα μακρύτερα. Οι σοφιστές απέκτησαν τη συνήθεια να εξετάζουν κάθε φορά και την αντίθετη θέση, να κρίνουν και να αμφισβητούν τα πάντα. Αυτή η συνήθεια άνοιγε νέους δρόμους για το πνεύμα: H αρχή του σεβασμού των κανόνων αντικαταστάθηκε από την αρχή της καθολικής αμφισβήτησης τους και είναι γεγονός όπ στον κόσμο των σοφιστών τίποτε δεν ήταν κατ’ αρχήν δεκτό, αφού μόνο κριτήριο ακλόνητο έγινε η ανθρώπινη, άμεση και συγκεκριμένη εμπειρία. Δεν υπολογίζονταν πια οι θεοί, οι παράδοσης, οι μυθολογικές αναμνήσεις. Οι εκτιμήσεις, οι εντυπώσεις και τα συμφέροντα του ατόμου αποτελούσαν πλέον το μόνο κριτήριο.

Έγραψαν διατριβές μεταφυσικής, ανέλυσαν έννοιες και στοχάστηκαν πάνω στη δικαιοσύνη. Με άλλα λόγια, ήταν και φιλόσοφοι που οι θεωρίες τους απελευθέρωναν το ανθρώπινο πνεύμα και άνοιγαν νέους δρόμους. Ξεκινούσαν έτσι μια πνευματική και ηθική επανάσταση. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καθένας τους είχε τη δική του ιδιοτυπία. Ορισμένοι σοφιστές βρήκαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη ρητορική, άλλοι στην ηθική φιλοσοφία, ορισμένοι ήταν πιο απόλυτοι στην κριτική των παραδοσιακών αξιών ή στην ανάλυση της γνώσης και του κόσμου.

Ορισμένοι ασχολήθηκαν μόνο με την ανατροπή και την άρνηση, ενώ άλλοι προτίμησαν να ανοικοδομήσουν. Όμως τα χαρακτηριστικά που αναφέραμε ήταν κοινά για όλους: ως διδάσκαλοι έφεραν νεωτερισμούς και άσκησαν βίαιη κριτική σε κάθε υπερβατική έννοια που τους οδήγησε, άλλον περισσότερο και άλλον λιγότερο, να παραμερίσουν κάθε ως τότε παραδομένη αξία και στη θέση τους να υποστηρίζουν καινούργιες, βασισμένες στις απαιτήσεις της ζωής των ανθρώπων και των πόλεων.

Οι περισσότεροι δεν ήταν Αθηναίοι – κανείς Αθηναίος πολίτης δεν θα δεχόταν να προσφέρει επαγγελματικές υπηρεσίες επ’ αμοιβή -, γι’ αυτό και ήταν αποκλεισμένοι από την πολιτική και ουσιαστικά αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση από τους ευγενείς πελάτες τους, γιατί παρείχαν τις υπηρεσίες τους με χρηματικό αντάλλαγμα. Δεν ήταν σοφοί (λέξη που δεν καθορίζει επάγγελμα αλλά κατάσταση), δεν ήταν φιλόσοφοι (λέξη που υποβάλλει την υπομονετική επιδίωξη της αλήθειας περισσότερο παρά την αισιόδοξη εμπιστοσύνη στην προσωπική ευθυκρισία). Γνώριζαν τις νοητικές διαδικασίες και μπορούσαν να τις μεταδώσουν. Ήταν διδάσκαλοι της σκέψης και της ομιλίας.

H γνώση ήταν η ειδικότητα τους και μάλιστα ένας από αυτούς, ο Θρασύμαχος, διατύπωσε πολύ εύστοχα αυτή την ιδέα όταν ζήτησε να γράψουν στον τάφο του: Παζρίς Χαλκιδών η δε τέχνη οοφίη (Πατρίδα μου είναι η Χαλκιδόνα και τέχνη μου η σοφία).

Αυτοί οι δάσκαλοι ξεκίνησαν από κάθε γωνιά της Ελλάδας την ίδια περίπου εποχή. Όλοι τους δίδαξαν για ένα διάστημα στην Αθήνα, το μόνο μέρος όπου τους συναντάμε και τους γνωρίζουμε.

Σπουδαιότεροι ήταν ο Πρωταγόρας που καταγόταν από τα Άβδηρα στο βορρά, κοντά στα όρια της Θράκης, ο Γοργίας από τη Σικελία, ο Πρόδικος από την Ιουλίδα της Κέας, ο Ιππίας από την Ήλιδα, στην Πελοπόννησο, και ο Θρασύμαχος από τη Χαλκιδόνα της Μικράς Ασίας. Βέβαια, υπάρχουν και άλλοι, άλλα είναι γνωστοί μόνο με το όνομα τους.

Δύο μόνο Αθηναίοι εμφανίζονται ανάμεσα σε τόσους ξένους: ο Αντιφώντας και ο Κριτίας, και δεν φαίνεται να είναι – ιδιαίτερα ο δεύτερος – επαγγελματίες και περιοδεύοντες διδάσκαλοι. Σίγουρα υπήρξαν και άλλοι πολλοί σοφιστές που δεν διακρίθηκαν τόσο όσο οι μεγάλοι διδάσκαλοι που κατονομάσαμε.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………
Πηγή: Φιλοσοφία- Ψυχολογία- Επιστήμες-Παιδεία



Εργασία:

"... από τη φύση μας είμαστε σε όλα όμοιοι και βάρβαροι και Ελληνες "
Σοφιστής Ιππίας
Αναπτύξτε τις απόψεις σας για να στηρίξετε τη θέση ότι πρέπει να είμαστε ανεκτικοί απέναντι σε άλλους ανθρώπους με διαφορετικές συνήθειες και αντιλήψεις.


Οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους σε σχέση με τη θρησκεία, την καταγωγή και τις αντιλήψεις τους. Ομως όλοι έχουν τις ίδιες βασικές ανάγκες και μοιάζουν στις περισσότερες πτυχές της καθημερινότητας. Παρόλα αυτά πολλοί είναι εκείνοι που δίνουν σημασία στα πράγματα που μας χωρίζουν και όχι σε αυτά που μας ενώνουν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι προκατειλημμένοι, γιατί πιστεύουν ότι το διαφορετικό είναι επικίνδυνο, άσχημο και ταυτόχρονα δεν έχει αξία.
Στη σημερινή εποχή όμως είναι υπερβολή να κυριαρχεί η ξενοφοβία στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες που ζούμε. Πρέπει να αναλογιστούμε ότι η διαφορετικότητα είναι αυτή που δίνει ση ζωή μας ενδιαφέρον και μας βοηθά να εξελιχτούμε καθώς και να έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε τι θα πιστέψουμε. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους με διαφορετικές συνήθειες και αντιλήψεις με ανεκτικότητα.
Μαρία Μπούχτη ΒΘ2


Σύμφωνα με το σοφιστή όλοι οι άνθρωποι είμαστε από τη φύση μας όμοιοι και βάρβαροι και Ελληνες. Στη χώρα στην οποία ζούμε υπάρχουν και άνθρωποι ιδιαίτερων κοινωνικών ομάδων, οι οποίοι βιώνουν το ρατσισμό σε μεγάλο βαθμό. Πρέπει όμως να είμαστε ανεκτικοί απέναντι σε άλλους ανθρώπους με διαφορετικές αντιλήψεις και να δεχόμαστε τις διαφορετικές τους απόψεις.
Οι ομοφυλόφιλοι, οι ναρκομανείς, οι τσιγγάνοι, οι ασθενείς του AIDS, ακόμα και οι αλλόθρησκοι είναι διάφορες ομάδες ανθρώπων που συναντούμε στη σημερινή κοινωνία και που βιώνουν το ρατσισμό. Πώς θα ήταν όμως η ζωή μας αν βρισκόμασταν εμείς σε κάποια τέτοια θέση; Πώς θα αισθανόμασταν για τη διαφορετικότητά μας; Πρέπει λοιπόν να πούμε όχι στις ρατσιστικές αντιλήψεις και να είμαστε υπέρ της ανεκτικότητας απέναντι σε άλλους ανθρώπους. Το να ανέχεσαι τον άλλο με τα ελαττώματά του και το να σε ανέχονται οι άλλοι με τα δικά σου είναι ο πιο σωστός τρόπος να παραδεχτούμε τη σημερινή πραγματικότητα.
Ολοι οι άνθρωποι ανάλογα με το χρώμα, τη γλώσσα που μιλάμε, τη θρησκεία μας είμαστε όλοι ίδιοι και έχουμε ίσα δικαιώματα! Για αυτό δεν πρέπει να κρίνουμε τον αλλο επειδή είναι τσιγγάνος! Δεν πρέπει να αφήνουμε έναν άρρωστο από τα ναρκωτικά άνθρωπο να πεθαίνει!Δεν πρέπει να κρίνουμε και να καταδικάζουμε τους ομοφυλόφιλους! Μην ξεχνάμε ότι οι επιλογές μας πρέπει να είναι σεβαστές από όλο το κοινωνικό σύνολο.
Δέσποινα Σιμιτζή ΒΘ2



''... από τη φύση μας είμαστε σε όλα όμοιοι, βάρβαροι και Ελληνες '' ανέφερε ο σοφιστής Ιππίας και φαίνεται να ήταν ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία του δυτικού κόσμου που διατύπωσε μια άποψη σαν και αυτή. Θεωρεί δηλαδή πως παρά τις επιμέρους διαφορές μας με τους άλλους ανθρώπους, η φύση ή όποια άλλη δύναμη, έχει κάνει μια χαρά τη δουλειά της, ώστε να μας παρουσιάσει ίσους, ίδιους και κατ' επέκταση μονιασμένους. Μπροστά στη δική μας εποχή, την εποχή των πολυπολιτισμικών κοινωνιών και της μετανάστευσης, αυτή η διαπίστωση του Ιππία αποκτά αξία ανεκτίμητη για την ανθρωπότητα. Είναι φανερό πως οτιδήποτε ''πολιτιστικό'', ή ότι άλλο μας χωρίζει με τους άλλους ανθρώπους δεμ είναι τίποτε παρά μια συγκυρία. Μια σύμπτωση και μόνο. Θα μπορούσαν να είναι έτσι τα πράγματα, ώστε οι άνθρωποι με τη μελαψή όψη αντί για τη Μέση Ανατολή να ήταν εγκατεστημένοι στην Ευρώπη, οπότε και θα ανέπτυσσαν άλλες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, άλλη γλώσσα και άλλο πολιτισμό. Ισως να τους κυβερνούσαν άλλα άτομα και οι παγκόσμιες ισορροπίες να ήταν διαφορετικές από τις σημερινές. '' Εικασίες...'' θα πει κανείς. Εικασίες. Όντως. Το σίγουρο είναι όμως ένα. Ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να προστατεύει τον εαυτό του και να μην ανέχεται εχθρικές διαθέσεις και καχυποψία από κανέναν. Όπως δεν θα επιθυμούσαμε, λοιπόν, καχύποπτες ματιές προς εμάς, λόγω των πολιτικών μας απόψεων, της θρησκείας μας ή του χρώματός μας, έτσι ακριβώς δεν θα έπρεπε να έχουμε εμείς ανάλογη συμπεριφορά προς τους ''διαφορετικούς'' από εμάς ανθρώπους, αφού οτιδήποτε από αυτά τα γεγονότα, που επηρέασαν τις θρησκευτικές και πολιτικές μας πεποιθήσεις, το χρώμα του δέρματός μας, τη γλώσσα που μιλάμε ή ότι άλλο πιστεύουμε πως μας χωρίζει από τους άλλους είναι καθαρά συγκυριακό και φαίνεται αυτό από τη ιστορία και την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους.
Δυστυχώς, σήμερα, σε έναν κόσμο του οποίου η λειτουργία βασίζεται κατά κόρον στο 'φαίνεσθαι', ξεχνάμε συνήθως το'είναι' και την προέλευσή μας, μετατρέποντας παράγοντες σαν τους παραπάνω σε καθοριστικούς για την κατηγοριοποίηση των ανθρώπων. Μια κατηγοριοποίηση αρνητική και καταστροφική, που έχει οδηγήσει από την αυγή του ανθρώπινου είδους σε συνεχείς διαμάχες, αιματοκυλίσματα, γενοκτονίες και ξεριζωμούς πληθυσμών από την κοιτίδα τους, φτάνοντας ως τη θεωρητικά ''πολιτισμένη'' εποχή μας, που μας αποδεικνύει διαρκώς πως ο άνθρωπος δύσκολα συνειδητοποιεί τα σφάλματα του παρελθόντος, πολλές φορές διακατεχόμενος από ψευδαισθήσεις γενετικής -και όχι μόνο- ανωτερότητας και κυριαρχίας.
Αλκίνοος Στέλιος ΒΘ2




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου